kinimatoramaημερολόγιο από/για το κίνημα

Ανοιχτή συνέλευση ενάντια στο νέο σωφρονιστικό κώδικα

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2022 αναρτήθηκε προς δημόσια διαβούλευση ο νέος σωφρονιστικός κώδικας με τον τίτλο: "Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός του σωφρονιστικού κώδικα". Ο όρος εκσυγχρονισμός βέβαια είναι τουλάχιστον παραπλανητικός καθώς για άλλη μία φορά η κυβέρνηση της ΝΔ θέλοντας να ικανοποιήσει τις ορέξεις των ακροδεξιών και όχι μόνο ακροατηρίων της ψηφίζει την τροποποίηση του σωφρονιστικού κώδικα που έχει ως κύριο σκοπό την καταστολή των δικαιωμάτων των κρατουμένων. Βέβαια αφορμή για τη χρονική στιγμή ψήφισης αυτού του νόμου αποτέλεσε η ανακοίνωση έκθεσης της Επιτροπής για την πρόληψη Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης για την τραγική κατάσταση των ελληνικών φυλακών (π.χ. υπερπληθυσμός, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, -αποφευκτέοι- θάνατοι, αυτοκτονίες). Στις 19 Οκτώβρη τελικά ψηφίστηκε ο νέος σωφρονιστικός κώδικας (Σ.Κ.), ο οποίος κινείται σε μία κατεύθυνση έμμεσης αυστηροποίησης των ποινών και των όρων διαβίωσης στις ελληνικές φυλακές.

ΤΑ ΝΕΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ

Θεσμική μεταφορά της αρμοδιότητας φυλακών
Αποτυπώνεται και σε αυτό το νομοθέτημα η κρατική επιλογή του 2019 για μεταφορά της αρμοδιότητας των φυλακών από το υπουργείο δικαιοσύνης στο υπουργείο προστασίας του πολίτη

Μετονομασία των φυλακών
Οι φυλακές μετονομάζονται από "καταστήματα κράτησης" σε "σωφρονιστικά καταστήματα"

Άρθρο 6Α
Προσθήκη ένα νέο άρθρο στον Κώδικα το 6Α, το οποίο προβλέπει για τους κρατούμενους τη δυνατότητα να προσφύγουν δικαστικά σε μια νεοσύστατη ελληνική επιτροπή εάν οι συνθήκες κράτησης θίγουν την αξιοπρέπεια τους και βλάπτουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Ωστόσο, αυτό αποτελεί μια προσπάθεια του κράτους να αποφύγει τις προσφυγές κρατουμένων σε ευρωπαϊκά δικαστήρια και πιθανές κυρώσεις και πρόστιμα, ενώ κατά πάσα πιθανότητα θα είναι ένα κενό γράμμα για τις ζωές τους, αφού θα πρέπει τα ίδια τα κρατούμενα άτομα, χωρίς δικηγόρο, να αποδείξουν τις αυταπόδεικτες άθλιες συνθήκες κράτησης

Διαχωρισμός κρατουμένων (πειθαρχικός και ποινικός)
Ένας σημαντικός πυλώνας του νέου σωφρονιστικού κώδικα είναι ο περαιτέρω διαχωρισμός των κρατουμένων με κριτήρια σχετικά με την πειθάρχηση τους εντός των φυλακών, αλλά και με τα αδικήματα που τους έφεραν εντός τους. Με βάση αυτές τις διακρίσεις σε πολλαπλές κατηγορίες κρατουμένων, συστηματοποιείται διαφορετική μεταχείρισή τους.

Φυλακές τύπου Γ
Κρίσιμο σημείο των αλλαγών είναι και η επαναφορά στην ουσία των φυλακών τύπου Γ με την ονομασία "Σωφρονιστικά Καταστήματα Αυξημένης Ασφαλείας". Αυτές οι φυλακές θα είναι αυτοτελείς ή ειδικά τμήματα φυλακών σε σωφρονιστικά καταστήματα τύπου Α (κυρίως για υπόδικους, καταδικασμένους για πλημμελήματα ή χρέη) ή Β (κυρίως για καταδικασμένους για κακουργήματα). Ακολουθούν τα πρότυπα των φυλακών τύπου Γ που είχε θεσμοθετήσει το ελληνικό κράτος το 2014, χωρίς καν να ορίζεται συγκεκριμένα (όπως τότε) ποια θα είναι τα αυστηρότερα μέτρα κράτησης και με ποιον τρόπο θα χειροτερέψουν οι συνθήκες διαβίωσης εντός τους.

Άδειες (τακτικές)
Το κράτος αυστηροποιεί περαιτέρω τις προϋποθέσεις λήψης τακτικών αδειών. Συγκεκριμένα, διαφορετικές προβλέψεις επιφυλάσσει αναλόγως με το είδος του αδικήματος (πλημμέλημα ή κακούργημα ή κακουργήματα ειδικού τύπου) για το οποίο έχει καταδικαστεί ο κρατούμενος. Πλέον όσοι εκτίουν ποινή φυλάκισης για πλημμελήματα πρέπει να εκτίουν το 1/8 της ποινής τους (από 1/10 που ήταν πριν) για να έχουν τη δυνατότητα άδειας, ενώ όσοι εκτίουν ποινή κάθειρξης για κακουργήματα, εξακολουθούν να πρέπει να εκτίσουν το 1/5 της ποινής τους. Εξαίρεση αποτελούν όσοι κρατούνται για τα κακουργήματα σχετικά με διακίνηση ναρκωτικών, εγκληματική και τρομοκρατική οργάνωση, εμπρησμό δασών, ανθρωποκτονία από πρόθεση, εμπορία ανθρώπων και αρπαγή ανηλίκων, ληστεία και εκβίαση καθώς και σχετικά με έμφυλη βία (τα λεγόμενα "κατά της γενετήσιας ελευθερίας"). Στο αρχικό σχέδιο νόμου, το δικαίωμα για τακτική άδεια για αυτούς, καταργούνταν ολοκληρωτικά! Στον ψηφισμένο πλέον νόμο, απαιτείται η πραγματική έκτιση των 5/6 της ποινής που απαιτείται για να έχουν δικαίωμα αποφυλάκισης (δηλαδή τα 5/6 των 4/5 της ποινής τους), καταργώντας σχεδόν δηλαδή αυτή τη δυνατότητα τους, αφού θεμελιώνεται λίγο καιρό πριν τη στιγμή που (θεωρητικά τουλάχιστον) μπορούν να βγουν από τη φυλακή.

Όσοι διαπράξουν εσχάτη προδοσία, δεν δικαιούνται άδεια. Για τους ισοβίτες κρατούμενους προβλέπεται πως πρέπει να μείνουν στη φυλακή όχι 10 αλλά πλέον 12 χρόνια, για να θεμελιώσουν δικαίωμα για άδεια, ενώ για τους καταδικασμένους σε πολλαπλά ισόβια το δικαίωμα τους περιορίζεται τόσο, που στην ουσία καταργείται. Συγκεκριμένα, είναι υποχρεωμένοι να εκτίσουν 12 χρόνια και 3 χρόνια επιπλέον για κάθε ποινή ισοβίων, ενώ σε κάθε περίπτωση μπορούν να αιτηθούν για άδεια, αφού εκτίσουν πραγματικά 22 χρόνια. Δίνει την εντύπωση πως η διάταξη είναι εκδικητική και φωτογραφική, για να στερήσει την άδεια από τον επαναστάτη Δημήτρη Κουφοντίνα για τουλάχιστον 2 ακόμη χρόνια.

Εκπαιδευτική άδεια
Γενικώς, αυστηροποιείται και περιορίζεται το δικαίωμα σε εκπαιδευτική άδεια. Αρχικά, τίθενται πολλές και υπερβολικές προϋποθέσεις ακόμη και για το άνοιγμα της προοπτικής απόκτησης άδειας ενώ ταυτόχρονα διευκολύνεται η δυνατότητα αυθαίρετης (τιμωρητικής και εκδικητικής) ανάκλησής της.

Περαιτέρω αυστηροποίηση και κατάργηση θεσμών εναλλακτικής έκτισης ποινών
Για παράδειγμα αυστηροποιείται η ημιέλευθερη διαβίωση και η τμηματική έκτιση ποινής, που βέβαια έτσι και αλλιώς δεν εφαρμόζονται στην πράξη, ενώ καταργείται η δυνατότητα για παροχή κοινωφελούς εργασίας (μετά την κατάργηση της και από τον ποινικό κώδικα).

Μεγαλύτερες πειθαρχικές ποινές
Αξιοσημείωτη είναι και η αύξηση των βαθμών ποινής που επιβάλλονται ύστερα από πειθαρχικά παραπτώματα στους κρατούμενους. Οι διάφορες μορφές πειθαρχικών ποινών παραμένουν (περιορισμός σε κελί, κομμένα μεροκάματα, μεταγωγή), όμως οι βαθμοί που επιβάλλονται κυμαίνονται στο πλαίσιο 10-100 (ενώ πριν ήταν 1-30), με τους 100 βαθμούς να παραμένουν το όριο πάνω από το οποίο ένα κρατούμενο αποκλείεται από άδειες, αποφυλάκιση υπό όρους, μεροκάματα κλπ (τουλάχιστον μέχρι την διαγραφή αυτών των ποινών από 6 μήνες ως 2 έτη αργότερα). Συγχρόνως, παραμένει η πρόβλεψη για την εξαντλητική επιβολή 100 βαθμών ποινής για κατοχή ή χρήση τηλεφώνου.

Άλλες διατάξεις
Μεταξύ άλλων, διευρύνονται οι κατηγορίες κρατουμένων που απαγορεύεται να μεταχθούν σε αγροτικές φυλακές, ενώ δίνεται η δυνατότητα στο συμβούλιο της φυλακής να περιορίσει την τηλεφωνική επικοινωνία σε κρατούμενους αν θεωρηθεί ότι προκύπτει "κίνδυνος για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία του καταστήματος". Επιπροσθέτως, αυτομάτως με την ψήφιση του νόμου η κυβέρνηση θέτει στο αρχείο όλα τα εκκρεμή αιτήματα μεταγωγής των κρατουμένων, υποχρεώνοντας τους να τα υποβάλουν από την αρχή, σταθμίζοντας ως σημαντικότερη την αποσυμφόρηση της διοίκησης από τη ζωή των ανθρώπων που επηρεάζεται άμεσα.

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ - ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

Από τις 28 Οκτώβρη έχουν ξεκινήσει κινητοποιήσεις οι κρατούμενοι/-ες στις φυλακές στον Κορυδαλλό (Α,Β,Γ,Δ,Ε Πτέρυγες) ενώ άμεσα επεκτάθηκαν και σε υπόλοιπες φυλακές: στη Λάρισα, στο Δομοκό, στα Τρίκαλα, στην Πάτρα, στην Κέρκυρα ενάντια στη ψήφιση του νέου σωφρονιστικού κώδικα: Αρνούνται την καταμέτρηση, το μεσημεριανό κλείδωμα στα κελιά και σε κάποιες περιπτώσεις και τα μεροκάματα. Οι κρατούμενες/οι/α είναι αποφασισμένες όπως αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους αν συνεχίσουν τον αγώνα τους και σκοπεύουν σταδιακά να κλιμακώσουν τις κινητοποιήσεις τους. Σε αυτή τη λογική από τις 23 Νοέμβρη (στον Κορυδαλλό), αρνούνται και το καθιερωμένο μεσημεριανό κλείδωμα των προαυλίων.

Σε γενικές γραμμές τα αιτήματα των κρατουμένων, στις διάφορες φυλακές, φαίνεται να συγκλίνουν σε μεγάλο βαθμό με κάποιες διαφοροποιήσεις και προσθήκες κατά περίπτωση (όπως φαίνεται ενδεικτικά και παρακάτω).

Οι κρατούμενοι στον Δομοκό, θέτουν και έναν πιο σαφή χρονικό ορίζοντα για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους, σε 21 ημέρες (ξεκινώντας από 31/10) προειδοποιώντας ότι θα προβούν σε αποχή συσσιτίου και περαιτέρω κλιμάκωση των κινητοποιήσεων. Παραθέτουμε τα αιτήματα των κρατουμένων (του Κορυδαλλού):

• Επιστροφή των Καταστημάτων Κράτησης συνολικά στην αρμοδιότητα του υπουργείου Δικαιοσύνης.
• Κατάργηση των Σωφρονιστικών Καταστημάτων αυξημένης ασφάλειας (πρώην φυλακές τύπου Γ')
• Καμία εξαίρεση βάσει αδικήματος στη χορήγηση των τακτικών αδειών.
• Καμία εξαίρεση βάσει αδικήματος, στο δικαίωμα μεταγωγής στα αγροτικά Καταστήματα.
• Καμία τροποποίηση του άρθρου 53 σχετικά με τις προϋποθέσεις χορήγησης των εκπαιδευτικών αδειών.
• Διαχωρισμό των πειθαρχικών ποινών από τη διαδικασία χορήγησης της υφ' όρων απόλυσης των κρατουμένων.
• Χορήγηση άμεσα και κατά προτεραιότητα, αναστολής από τα αρμόδια συμβούλια στους κρατούμενους με αναπηρία άνω του 67%. Η καθυστέρηση της υφ' όρων απόλυσης τους αποτελεί βασανισμό».
• Ψήφιση νέων διατάξεων για αποσυμφόρηση των φυλακών (ως ριζική αιτία μιας σειράς άλλων άλυτων προβλημάτων) (:κρατούμενοι Δομοκού)
• Επισημαίνουν ότι απαγορεύεται η αναδρομική εφαρμογή δυσμενέστερης διάταξης. (:κρατούμενοι Δομοκού)

***

Βλέπουμε ταυτόχρονα μία προσπάθεια απόλυτου ξεπλύματος του νέου κώδικα, με άρθρα να τον παρουσιάζουν ως μία προσπάθεια κατοχύρωσης δικαιωμάτων για τα κρατούμενα. Δεν γελιόμαστε. Αναγνωρίζουμε το επικοινωνιακό θέατρο που στήνεται άλλη μια φορά. Η δημιουργία δομών που θα έπρεπε να θεωρούνται δεδομένες (ψυχιατρικό τμήμα γυναικών και νοσοκομείο στη Θήβα, οδοντιατρικό τμήμα στον Κορυδαλλό)και η κατοχύρωση "προοδευτικής" νομοθεσίας που απαγορεύει τη "δυσμενή διακριτική μεταχείριση των κρατουμένων" εξυπηρετούν το ρόλο τους στο να χτίσουν ένα φιλικό φιλελεύθερο προσωπείο για το κράτος, καλύπτοντας την καταπιεστική βιαιότητα της εξουσίας και τις πραγματικές επιπτώσεις του νέου κώδικα. Ξέρουμε ποιοι νόμοι συμφέρει να εφαρμόζονται και ποιοι να αγνοούνται. Χωρίς να αμφισβητούμε ότι οι αλλαγές αυτές μπορεί να βοηθήσουν περιστασιακά και ατομικά, ξεκαθαρίζουμε ότι το ίδιο μέσο που μας φυλακίζει, μας καταπιέζει και μας δολοφονεί, ούτε μπορεί, ούτε σκοπεύει να μας βοηθήσει. Η κυβέρνηση σπεύδει να καλύψει την όξυνση της καταπίεσης, της εξουσίας και της επιβολής πάνω σε κάθε τμήμα της ζωής των κρατουμένων.

Τασσόμαστε αλληλέγγυα σε έναν αγώνα για την μη περαιτέρω εξαθλίωση ενός ήδη άθλιου θεσμού. Μεταφέρουμε τις κραυγές των κρατουμένων για αξιοπρέπεια και διεκδικούμε την άμεση ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Ωστόσο δεν επαναπαυόμαστε στη μεταρρυθμιστική διάσταση του σωφρονιστικού κώδικα και της δομής των φυλακών. Ο εγκλεισμός από μόνος του αποτελεί βασανιστήριο και τιμωρία και δεν μπορεί να «εξευγενιστεί» όπως φαίνεται να επιδιώκεται πλάι σε λέξεις όπως «σωφρονισμός», «εξανθρωπισμός», «εκσυγχρονισμός» κλπ.

Σε μια συγκυρία όπου παράλληλα συμβαίνουν οι απεργίες πείνας των 11 αγωνιστ(ρι)ών από την τουρκία (σημειώνοντας 50 ημέρες στις 25/11), η απεργία πείνας του alfredo cospito ενάντια στον 41 bis (σε βάρβαρες συνθήκες εγκλεισμού εκτίοντας ισόβια κάθειρξη), απεργίες πείνας αλληλέγγυων συντροφιών και οι κινητοποιήσεις στις ελληνικές φυλακές, είναι αδύνατο να αγνοήσουμε αυτό που διαγράφεται ξεκάθαρα· η εναντίωση μας δεν εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο νόμο. Η άρνηση μας αφορά ολόκληρη τη συνθήκη του εγκλεισμού.

Οι φυλακές δεν βελτιώνονται. Κατεδαφίζονται.

ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ

ΝΙΚΗ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

ΦΩΤΙΑ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΛΙΑ

ΠΟΛΥΜΟΡΦΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΝΟΜΙΜΗ ΚΑΙ ΜΗ ΕΞΟΥΣΙΑ/ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ

ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΤΩΝ 11 ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
(που κρατούνται στις ελληνικές φυλακές)

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΤΟΥ ΙΤΑΛΟΥ ΑΝΑΡΧΙΚΟΥ ALFREDO COSPITO
(ενάντια στο σκληρό βασανιστικό καθεστώς κράτησης των κελιών 41 BIS)