Κυριακή 1 Ιουνίου 2025 στις 13.00
Κάλεσμα σε μικροφωνική ενάντια στον εξευγενισμό
Κάλεσμα σε μικροφωνική ενάντια στον εξευγενισμό 01/06/2025 13:00 στο πεδίο του Άρεως
Ο ΕΞΕΓΕΥΝΙΣΜΟΣ ΣΑΝ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΣΟΠΕΔΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ
Αύξηση ενοικίων - Πλειστηριασμοί - Εξευγενισμός - gentrification
Το ζήτημα των ενοικίων πλέον αποτελεί ένα από τα βασικά αγκάθια των χαμηλότερων οικονομικά στρωμάτων. Η εποχή που το σύστημα δημιουργούσε επίπλαστες ανάγκες για να δίνει δάνεια έχει παρέλθει και πλέον έχει στόχο να εισπράξει τα κέρδη που χτίζονται τόσα χρόνια από τους ανθρώπους της τάξης μας. Η ακρίβεια στα ακίνητα, μαζί με τον μηχανισμό του εξευγενισμού, που έρχεται κι αυτός στο «πλαίσιο της βελτίωσης και αναβάθμισης της ποιότητας ζωής» έχουν συμπαρασύρει τα ενοίκια σε τιμές στις οποίες οι φτωχότερες κοινωνικά τάξεις δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν. Από τον Σεπτέμβριο του 2021 έως τον Σεπτέμβριο του 2024, το κόστος στέγασης στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 23,4% , ενώ το 2024 στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν περίπου 12.500 πλειστηριασμοί (αύξηση με τον προηγούμενο χρόνο 19.4%) και στην Αθήνα συγκεκριμένα περίπου 5.000 (αύξηση σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο 28%). Πέρα όμως από το μοντέλο «μισθοί που δεν επαρκούν για διαβίωση - ακρίβεια - αδυναμία πληρωμής δανείου -πλειστηριασμοί», έχει τεθεί σε εφαρμογή τα τελευταία χρόνια (κυρίως στις γειτονιές του κέντρου) ο μηχανισμός του εξευγενισμού, για να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες κερδοφορίας για τις τράπεζες, τα funds και τον λοιπό συρφετό που στήνει τις επιχειρήσεις του στις γειτονιές μας. Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο.
Πρώτη φορά ο όρος gentrification χρησιμοποιήθηκε στο Λονδίνο το '60, για να περιγράψει ακριβώς την αλλαγή της ταξικής σύνθεσης υποβαθμισμένων περιοχών και την εγκατάσταση μεσαίων και υψηλών οικονομικά στρωμάτων στην περιοχή. Σε εκείνη τη φάση, ο εξευγενισμός λειτούργησε ως εργαλείο επανάκαμψης της αστικής τάξης στο κατεστραμμένο από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο Λονδίνο. Την επόμενη δεκαετία, εμφανίζεται και στην Αμερική, εξυπηρετώντας τόσο στην άνοδο των ενοικίων, όσο και στην εκτοπισμό φτωχών και εργατών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το SoHo στη Νέα Υόρκη, όπου καλλιτέχνες εκμεταλλεύτηκαν τα χαμηλά ενοίκια και τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια της τότε βιομηχανικής περιοχής, για να φτάσει σήμερα να είναι μια από τις πιο ακριβές εμπορικές και οικιστικές περιοχές της πόλης. Στο σήμερα, και ανάλογα με τη γενικότερη οικονομική πολιτική που εφαρμόζει η χώρα (για παράδειγμα αν βασίζεται στον τουρισμό, θα φέρει airBnB) ο εξευγενισμός εμφανίζεται σε όλα τα αστικά κέντρα. Ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα που βασίζουν την οικονομία τους στην βιομηχανία του τουρισμού, η κατάσταση για τους μόνιμους κάτοικους καθίσταται πλέον μη βιώσιμη.
Αλλά για να οδηγηθούμε στο σήμερα και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, το κράτος εφάρμοσε μια σκληρή πολιτική ελέγχου και επιτήρησης σε κάθε γωνιά του κέντρου μετατρέποντας τις περιοχές σε αστικές φυλακές και ζώνες υψίστης ασφαλείας. Ισχυρή αστυνομική παρουσία, συστήματα παρακολούθησης (κάμερες) σε όλα τα μήκη και πλάτη, εταιρείες ιδιωτικής ασφάλισης (σεκιούριτι) ήρθαν για να περατώσουν το ψηφιδωτό επιβολής και ελέγχου. Αφενός το κράτος έχτισε μια κανονικότητα βασισμένη πάνω στην ασφάλεια μέσω του μονοπωλίου της βίας που κατέχει, αφετέρου δημιούργησε το ατομικό συναίσθημα της πειθαρχίας στον ίδιο τον άνθρωπο με σκοπό την εξοικείωση και την καθολική αποδοχή της λειτουργίας της καθημερινότητας. Βασικό εργαλείο η κρατική βία αλλά τα πράγματα γίνονται πιο απλά και ευνοϊκότερα όταν η υπακοή και το αίσθημα νομιμότητας ριζώνει βαθιά στην συνείδηση των πολιτών.
Εξευγενισμός στην Ελλάδα - Η αρχιτεκτονική της δυστοπίας
Ο εξευγενισμός στο εδώ και το τώρα αδιαμφισβήτητα αποτελεί έναν από τους βασικούς ακρογωνιαίους λίθους στην επέλαση που πραγματοποιεί ο σύγχρονος εγχώριος ολοκληρωτισμός, ένας βαθιά ταξικός μηχανισμός που διεξάγει ολομέτωπο πόλεμο στην κοινωνική βάση και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Παρουσιάζεται με το προσωπείο της ανάπλασης και της αναβάθμισης των υποβαθμισμένων περιοχών, κυρίως του κέντρου, στοχεύοντας στην βελτίωση του πολεοδομικού χάρτη και των κτιριακών υποδομών, αλλά ότι λάμπει δεν είναι πάντα χρυσός. Απώτερος σκοπός αυτής της χωρικής, πολιτικής και κοινωνικής αναδιάρθρωσης είναι να μεταμορφώσει αυτές τις περιοχές σε επενδυτικά φιλέτα για υποψήφιους ντόπιους και ξένους επενδυτές και ψυχαγωγικά/θεματικά πάρκα για τουρίστες κάθε λογής. Έτσι διαμορφώνονται καπιταλιστικές εμπορικές-οικονομικές ζώνες που υπηρετούν αποκλειστικά την αισχροκέρδεια του κεφαλαίου μέσω των real estate και την κουλτούρα του υπερκαταναλωτισμού.
Η διαδικασία μετασχηματισμού του κέντρου σε «τουριστικό προϊόν» που ακολουθείται είναι απλή: υποτίμηση και υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής, μετατροπή πλατειών και πεζοδρομιών σε πιάτσες εμπορίας ναρκωτικών και δημιουργία «δήθεν» άβατων. Παρουσιάζεται έτσι μία εικόνα που δεν συνάδει με την πραγματική κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ταυτότητα αυτών των περιοχών, ενισχύοντας την ρητορεία του κράτους περί γκετοποίησης και άμεσης ανάγκης για πλήρη ανοικοδόμηση. Έμπρακτα αυτό μεταφράζεται με την στρατοπέδευση των κρατικών δυνάμεων καταστολής εντός αυτών των περιοχών, τις μειώσεις της αξίας των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων, τις αυξήσεις των ενοικίων και φυσικά τον εκτοπισμό των ήδη υφιστάμενων κατοίκων, οι οποίοι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την λαίλαπα των οικονομικών απαιτήσεων και αναγκάζονται να μετακινηθούν. Την θέση τους καταλαμβάνουν οι τράπεζες, το εγχώριο ιδιωτικό κεφάλαιο και τα ξένα Funds όπου βρήκαν χώρο και χρόνο να θησαυρίσουν αγοράζοντας τα ακίνητα σε τιμές ευκαιρίας, ενώ μερίδιο από την πίτα λαμβάνουν και μικρομεσαία/ες γραφεία/εταιρείες μεσιτικών, μηχανικών, συμβολαιογράφων κ.α. αναλαμβάνοντας την γραφειοκρατική, νομική και τεχνική διαδικασία για λογαριασμό των παραπάνω. Μαζί βέβαια με τις επενδύσεις στο στεγαστικό, η περιοχή αποκτά μια ελκυστικότητα στην σφαίρα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, κυρίως για επιχειρήσεις που «συνάδουν» με τα γούστα της μεσαίας και πάνω τάξης, απευθύνεται το κεφάλαιο. Διασκεδαστήρια, hipster μαγαζιά και κυριλέ επιχειρήσεις εστίασης ξεπετάγονται σαν τα μανιτάρια σε κάθε γωνιά. Αυτό σε συνδυασμό με την σταδιακή υποβάθμιση και αλλοίωση της αισθητικής και του χαρακτήρα των δημόσιων χώρων για την ικανοποίηση των τουριστών έρχονται να εκτοπίσουν λίγο ακόμα τους ανθρώπους της τάξης μας από τις γειτονιές τους. Πλέον γειτονιές όπως η Κυψέλη, τα Εξάρχεια, τα Πετράλωνα και το Κουκάκι έχουν μετατραπεί σε ένα μεγάλο θεματικό πάρκο για την ικανοποίηση των τουριστών και των κυρίαρχων τάξεων.
Ιδιαίτερα ο εξευγενισμός των Εξαρχείων έχει διττό ρόλο για σύστημα και κεφάλαιο. Πέρα από τη δημιουργία αγοράς, σκοπό έχει και την πλήρη αποπολιτικοποίηση της γειτονιάς, κάτι που συμβαίνει μέσω των επιχειρήσεων που στρέφονται ενάντια στις δομές του αναρχικού κινήματος και την επίθεση στον κόσμο του αγώνα. Το κερασάκι στην τούρτα τοποθετείται μέσω της κρατικής βίας και καταστολής, καθώς χρειάζεται οι ελεύθεροι κοινωνικοί χώροι, οι καταλήψεις να περάσουν κι αυτοί στα χέρια του ιδιωτικού κεφάλαιο (πχ. Εξωστρεφής). Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει η γειτονία να σφύζει από κανονικότητα, ώστε να αισθάνεται ασφαλές το κοινό στο οποίο απευθύνονται, δημιουργώντας μεθοδικά και μέσω φόβου και έντασης μια ψευδαίσθηση ωραιοποίησης και ευημερίας. Υπάρχουν μάλιστα και περιπτώσεις που η ιστορικότητα της περιοχής, το πολιτικό στοιχείο, οι προοδευτικές ιδέες της γειτονιάς και αξίες όπως η συντροφικότητα και η αλληλεγγύη γίνονται βιτρίνα και «πλασάρονται» ως attraction της περιοχής, σε μια προσπάθεια του κεφαλαίου να μην αφήσει τίποτα να πάει χαμένο και στην τύχη και να το εκμεταλλευτεί ως μια ακόμη επιχειρηματική ευκαιρία υπερκερδοφορίας, εμπαίζοντας όλους εμάς που ζούμε και πολιτικοποιούμαστε στην περιοχή.
Για εμάς, τους καταπιεσμένους και εκμεταλλευόμενους αυτού του κόσμου αποτελεί μοναδικό ταξικό και κοινωνικό καθήκον να υψώσουμε αναχώματα ενάντια στη δυστοπία και στις βάρβαρες συνθήκες επιβίωσης, ενάντια σε ένα απάνθρωπο σύστημα που τρέφεται από την σάρκα μας και τον χρόνο μας, που θέλει να χτίσει τον κόσμο στα δικά του μέτρα και σταθμά. Η μόνη απάντηση δίνεται στους δρόμους, μέσα από την οριζόντια οργάνωση και αντίσταση με κάθε μέσο σε ατομική και συλλογική βάση εντός του μητροπολιτικού πεδίου καθημερινά και αδιάλλακτα διεκδικώντας τα αυτονόητα, διεκδικώντας τους ελεύθερους και δημόσιους χώρους, θωρακίζοντας τις άμυνές μας, δημιουργώντας ρήγματα και φθορές σε όλους τους μηχανισμούς που συμβάλλουν στην υποτίμηση και απαξίωση των ζωών μας.
Ο εξευγενισμός δεν είναι ένα αόριστο φαινόμενο, μια θεωρία προς συζήτηση στα γραπτά νεόκοπων νεοφιλελεύθερων, που τώρα ανακαλύπτουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Είναι η ωμή ταξική βία, τα σπίτια μας που γίνονται airbnb, οι εργαζόμενες που δουλεύουν μαύρα σε κάποιο κάτεργο της εστίασης, οι οικογένειες μεταναστών και ντόπιων που ζούσαν σε κάποια πολυκατοικία του κέντρου και τώρα εξωθούνται στα προάστια της Αθήνας. Είναι οι στιγμές και οι αγώνες μας που γίνονται θέαμα στο βωμό της αισχροκέρδειας του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου, ο δημόσιος χώρος, που συνυπάρχουμε, συνδιαμορφώνουμε και πολιτικοποιούμαστε, όπου χάνεται κάτω από τραπεζοκαθίσματα, οι καταλήψεις μας που γίνονται ξενοδοχεία, τα στέκια πολιτικοποίησης μας που γίνονται κάθε είδους -friendly μαγαζάκια και διασκεδαστήρια. Είναι τελικά η ίδια η μάχη για την επιβίωση μας ως αναρχικό κίνημα και ως κοινωνική βάση. Για αυτό θεωρούμε επιτακτική και άμεση την ανάγκη δημιουργίας ενός ριζοσπαστικού κινήματος, με γνώμονα τη κοινωνική και ταξική επαναστατική προοπτική από τα κάτω, πιο επίκαιρη και πιο κατεπείγουσα όσο ποτέ. Για αυτό φωνάζουμε, ξανά και ξανά, εξέγερση ενάντια στον εξευγενισμό, εξέγερση ενάντια τους γδάρτες των ζωών μας. Να πάρουμε πίσω ότι μας ανήκει.
ΟΠΟΥ ΔΕΝ ΦΤΑΝΕΙ ΤΟ ΓΚΛΟΜΠ ΤΟΥ ΜΠΑΤΣΟΥ, ΦΤΑΝΕΙ Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ - ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΟ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ - ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΗΚΟΤΗΤΑ -ΜΑΧΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ
Αναρχική πρωτοβουλία F. Ascaso