Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2012 στις 18.00
Κύκλος ανάγνωσης Kεφαλαίου του Μαρξ
Οι συναντήσεις του κύκλου ανάγνωσης του Κεφαλαίου του Μαρξ ξεκινούν για 2η χρονιά
We must force the "the frozen circumstances to dance by singing to them their own melody"
Karl Marx, Towards the Critique of Hegel's Philosophy of Law
Ένα χρόνο πίσω, γράφαμε στο κάλεσμα για τη δημιουργία ενός κύκλου ανάγνωσης του Κεφαλαίου -μεταξύ άλλων- πως:
Δύσκολα μπορεί να ειπωθεί κάτι καινούριο για να περιγράψει κανείς την πραγματικότητά μας. Βιώνουμε μια άνευ όρων όξυνση του κοινωνικού/ταξικού ανταγωνισμού από την πλευρά του κεφαλαίου, το οποίο με όχημα την κρίση χρέους προσπαθεί να αναδιαρθρωθεί, ανασυγκροτώντας βίαια τις σχέσεις εκμετάλλευσης. Και είναι δυστυχώς εντυπωσιακό πως εξίσου τρομακτική με την επίθεση που δεχόμαστε, φαίνεται να είναι και η οργανωμένη σύγχυση γύρω από αυτό που συμβαίνει. Σύγχυση που δεν περιορίζεται στο επίπεδο του λόγου, αλλά παράγει (κι αυτό είναι το σημαντικό) συγκεκριμένες αντιλήψεις, στάσεις και συμπεριφορές, καναλιζάροντας και εγγράφοντας τους (υπαρκτότατους) κοινωνικούς ανταγωνισμούς στα δικά της πλαίσια.
Έχουμε σιχαθεί να ακούμε τις κυρίαρχες αφηγήσεις-περί-κρίσης που αναμασούν τις ίδιες επικίνδυνες κοινοτοπίες περί κακοδιαχείρισης, συντεχνιών ή ανθελληνικών συνωμοσιών, όπως έχουμε βαρεθεί τους οικονομικούς και νομισματικούς φετιχισμούς και το πατριωτικό βλέμμα μιας αριστεράς που θεωρεί εαυτή αρμόδια να προτείνει συνδιαχειριστικές και «ρεαλιστικές» λύσεις για την «έξοδο της χώρας από την κρίση».
Δεν ξέρουμε αν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να θριαμβολογούμε, σίγουρα όμως δεν πρέπει να μας πιάνει στενοχώρια για το γεγονός ότι σε κάθε καπιταλιστική κρίση σαν τη σημερινή, αυτό που κρίνεται είναι η ίδια η αναπαραγωγή της κινούμενης αντίφασης που συνιστά η καπιταλιστική σχέση. Και αναπόφευκτα, αυτή η δυσκολία αναπαραγωγής αναφέρεται τόσο στο ίδιο το κεφάλαιο για το οποίο λιγοστεύουν τα πεδία αυτοαξιοποίησης, όσο και για τον άλλο πόλο της σχέσης, την εργασία, για την οποία γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αναπαραχθεί εντός της μισθωτής σχέσης.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι μια μια ανασύσταση της καπιταλιστικής σχέσης, η περίφημη έξοδος από την κρίση, θα περάσει από πάνω μας. Και δεν είμαστε καθόλου διατεθειμένοι/ες να πειθαρχήσουμε στην ακραία υποτίμηση της ζωής μας για να γίνει αυτό. Από την άλλη, δε νιώθουμε ότι έχουμε να υπερασπιστούμε και καμιά προηγούμενη κατάσταση. Είναι αλήθεια πως μια επιστροφή σε ένα προηγούμενο μοντέλο καπιταλιστικής ρύθμισης είναι τόσο ανεπιθύμητη όσο και ανέφικτη. Φτύνουμε τις νεοφιλελεύθερες μαλακίες του ΤΙΝΑ (there is no alternative, αγαπημένο μότο ήδη από την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ) και λιποτακτούμε από κάθε «ριζοσπαστικό» αίτημα του οποίου ο ορίζοντας είναι μια παλαιού ή νέου τύπου σοσιαλδημοκρατία. Από μια άποψη, η ίδια η κρισιμότητα της κατάστασης είναι που την κάνει ενδιαφέρουσα· άλλωστε η συνθήκη της κρίσης δεν είναι μόνο μια συνθήκη κινδύνου ή καταστροφής, αλλά και μια συνθήκη που ανοίγει δυνατότητες.
Στην προσπάθειά μας να απαντήσουμε στη σημερινή συγκυρία, να εμπλουτίσουμε τις αρνήσεις μας και να ανιχνεύσουμε τις δυνατότητες αυτές, να τις κάνουμε περισσότερο απτές, βλέπουμε χρήσιμη μια διαδικασία συλλογικής μελέτης της κριτικής της πολιτικής οικονομίας, όπως αυτή θεμελιώθηκε στο μαρξικό έργο. Η θεωρητική εμβάθυνση και ανάλυση δεν είναι για μας μια πολυτέλεια ή ένας ακαδημαϊσμός, είναι απλά ένα από τα πράγματα που θεωρούμε σημαντικά, αξεδιάλυτο από τη συνολικότερη δραστηριότητά μας στο ανταγωνιστικό κίνημα. Ειπωμένο αλλιώς, χρειαζόμαστε μια κριτική θεωρία που θα κάνει πιο αιχμηρή και επικίνδυνη την πράξη μας, εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να διαυγάσουμε την ίδια μας την κοινωνική κίνηση, να την αναστοχαστούμε και να την ανατροφοδοτήσουμε.
Η σκοπιά από την οποία μιλάμε επηρεάζει βέβαια και τον τρόπο που επιλέγουμε να διαβάσουμε το Μαρξ. Καμιά διάθεση δεν έχουμε να διαβάσουμε το Κεφάλαιο ως επιστήμη ή κοινωνιολογία· αντίθετα, μας ενδιαφέρει μια ανάγνωση του Κεφαλαίου ως αυτό που είναι: μια κριτική της πολιτικής οικονομίας, μια εμμενής κριτική στο κεφάλαιο και τις κοινωνίες του, βασικές γραμμές άρνησης ενός κόσμου που δε μας έψησε ούτε λεπτό. Οι κατηγορίες άλλωστε που διατυπώνονται σε αυτό (η αξία, η υπεραξία, το εμπόρευμα) δεν είναι νέτα σκέτα οικονομικές, αλλά αναφέρονται σε κοινωνικές σχέσεις, γι' αυτό το λόγο και αποτελούν ανοιχτές, αντιφατικές, συγκρουσιακές κατηγορίες που διατρέχονται από τον κοινωνικό ανταγωνισμό.
Ένα χρόνο μετά, έχουν μεσολαβήσει τόσα πολλά κι ωστόσο, μας φαίνεται πως η σημερινή συνθήκη δεν αφαιρεί ούτε λίγη από την επικαιρότητα των παραπάνω. Η αναδιάρθρωση της σχέσης-κεφάλαιο οξύνεται υποβαθμίζοντας βίαια τις ζωές μας την ίδια στιγμή που οι αγώνες μας πληθαίνουν, παράλληλα με την ανάγκη για τον αναστοχασμό και την τροφοδότησή τους. Κοντολογίς, βρίσκουμε πολλούς λόγους για να συνεχίσουμε τον κύκλο συλλογικής ανάγνωσης και συζήτησης και κανέναν για να τον αναστείλουμε.
Την περσινή χρονιά, ασχοληθήκαμε στα πλαίσια του κύκλου με τα 4 πρώτα κεφάλαια από τον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου του Μαρξ. Οι παρουσιάσεις οργανώθηκαν από διαφορετικές κάθε φορά ομαδοποιήσεις συντρόφων/ισσών και βασίστηκαν στο κείμενο του Κεφαλαίου καθώς και σε μια σειρά από βοηθητικά εγχειρίδια και βιβλιογραφικές πηγές, ανάλογα με την ευχέρεια της κάθε ομαδοποίησης. Είναι μέλημά μας να αφιερώσουμε τις πρώτες φετινές μας συναντήσεις σε μια ανασκόπηση των παρουσιάσεων αυτών και όσων συζητήθηκαν την προηγούμενη χρονιά.
Καλούμε, λοιπόν, όσους συντρόφους και συντρόφισσες ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον κύκλο ανάγνωσης σε μια πρώτη προπαρασκευαστική συνάντηση, την Τρίτη 30 Οκτωβρίου, στις 18:00, στην κατάληψη Φάμπρικα Υφανέτ.